"Το χρώμα με άρπαξε.Δεν χρειάζεται πια να το κυνηγώ"

(PAUL KLEE, 1925, ancient sound,abstract on black paper,oil)

.

"όσο πιο τρομακτικός γίνεται τούτος ο κόσμος τόσο η τέχνη γίνεται αφηρημένη.ενώ ένας ειρηνικός κόσμος παράγει ρεαλιστική τέχνη(P.Klee,1916)

.

(PAUL KLEE,sindbad,1914.water color)

.

-"τίποτα δεν μπορεί να γίνει βιαστικά.Τα πράγματα πρέπει να μεγαλώσουν,να ψηλώσουν κι αν έρθει ποτε ο καιρός για το μεγάλο έργο,τότε τόσο το καλύτερο.".

.

ένας αφορισμός είναι,αλλά ίσως να αποδίδει τον κύριο άξονα της τέχνης του:"η τέχνη δεν αποδίδει το ορατό,αλλά μάλλον κάνει κάτι ορατό"(P.Klee,1918)

.

(PAUL KLEE, rues principales et secondaires,1929,oil)

.

.."o καλλιτέχνης ασχολείται μ' αυτόν τον πολύμορφο κόσμο κι ως κάποιο σημείο,διαμορφώνει αθόρυβα,μόνος του τη συμπεριφορά του μέσα σ΄αυτόν.Τόσο καλά προσανατολίζεται που μπορεί να βάλει τάξη στη ροή των φαινομένων και των εμπειριών.Αυτή η αίσθηση,αυτή τη διακλάδωση κι αυτό το ξεδίπλωμα,θα το συγκρίνω με τις ρίζες ενός δέντρου.

Απο τις ρίζες ξεκινάει ο χυμός,διαπερνά τον καλλιτέχνη,φτάνει στα μάτια του.

είναι ο κορμός του δέντρου.

κινητοποιημένος μεταφέρει το όραμά του στο έργο του.

κανείς δεν θα περίμενε απο το δέντρο να σχηματίζει τα κλαδιά του ακριβώς όπως τις ρίζες του.Ανάμεσα στο πάνω μέρος και στο κάτω δεν περιμένει να βρεί κανείς απόλυτη συμμετρία.

Είναι φανερό πως διαφορετικές λειρουργίες διαφορετικών οργάνων δημιουργούν ζωτικές διαφορές.Στον καλλιτέχνη αρνιόμαστε πως μπορεί κάποτε ν΄απομακρυνθεί απο τη φύση,έστω κι αν τ΄απαιτεί η τέχνη του.Τον κατηγορούμε για ανικανότητα ακόμα και για θεληματική παραμόρφωση.

Κι ωστόσο,όρθιος στην καθορισμένη θέση του,σαν τον κορμό του δέντρου, δεν κάνει τίποτε άλλο απο το να συγκεντρώνει και να μεταδίδει ότι αναβλύζει απο τα βάθη.

Ούτε υπηρετεί,ούτε διατάζει,απλά μεταβιβάζει.

Η θέση του είναι ταπεινή και η ομορφιά της κορυφής του δέντρου δεν του ανήκει.

Απλά και μόνο πέρασε απο μέσα του."..

.

.

(Απο το "παιδαγωγικό λεύκωμα",κεφ.για τη μοντέρνα τέχνη του P. Klee,Mόναχο,1925)

και

P.Klee,on modern art

H.Reed,ιστορία ζωγραφικής