ο αιώνας ενηλικιώθηκε απότομα..

(Mark Rothko,yellow and blue)

.

Στην εποχή που ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός αφήνει τη τελευταία δημιουργική του πνοή-στην Αμερική-και ο αντίστοιχος στην Ευρώπη εκφυλίζεται,φαίνεται μιά γενιά που ίσως θα έπρεπε να ειπωθεί σαν οριακή..

"Νέες τεχνοτροπίες και τάσεις αναπτύσσονταν και πολλοί απο τούς νεώτερους καλλιτέχνες που εμφανίστηκαν τη δεκαετία τού 60 έστρεψαν τη προσοχή τους στη κριτική τής γλώσσας και τού περιεχόμενου τής ίδιας τής ζωγραφικής.Για ορισμένους αυτό σήμαινε την εγκατάλειψη τής ίδιας τής ζωγραφικής δραστηριότητας και προσφυγή σε μιά σειρά καινούρια μέσα που έμοιαζαν να προσφέρουν μιά εναλλακτική λύση-παραστάσεις,σινεμά,τηλεόραση.Αλλοι πάλι θεώρησαν πως η ζωγραφική μπορούσε να αμφισβητηθεί και να γνωρίσει μιά νέα αναπτυξη απο τα μέσα."

Δραματική όμως ήταν και η αλλαγή στο τι έβλεπε καθένας,τις νέες διαστάσεις ανάμεσα στον ζωγράφο και τον θεατή του."Στη δεκαετία τού 60 ο κόσμος είε τη γη να ανατέλει απο το φεγγάρι" κι οι δυνατότητες οπτικής έκφρασης και χρωματικής έκφρασης ήταν πολλές..

Για παράδειγμα η kinetic art-γενικά οι οπτικοακουστικές χρήσεις τής τέχνης.Λιγότερο άμεσα όμως ήταν η πορεία μιάς μακροπρόθεσμης αλλαγής στην αντίληψη τής σχέσης τού ανθρώπου με τον κόσμο-τον χώρο-τον χρόνο..

Οι ζωγράφοι επηρεάστηκαν και απο άλλες εξωτερικές επιδράσεις που τούς οδήγησαν ακόμα πιό μακριά απο την ενδοσκοπική τάση που είχαν οι προηγούμενες γενιές.Η τέχνη τής διαφήμισης κατέκλεισε τα πάντα.Ακόμα και οι πιό αφηρημένοι καλλιτέχνες επηρεάστηκαν απο τους διαφημιστικούς πίνακες και τις οθόνες.Αν προσθέσεις και τους μηχανισμούς διάθεσης τών έργων τέχνης που έγιναν μέρος αναπόσπαστο τού καταναλωτικού κόσμου,'ηδη έχουμε μπει στο τέλος τής αθωότητας και τής έρευνας και τής φιλοσοφικής αναζήτησης..

Πολλοί καλλιτέχνες αρνήθηκαν να απορροφηθούν απο το πανίσχυρο σύστημα-ο Μαρσέλ Ντυσάν έγινε ο προστάτης-άγιος τους.50 ολόκληρα χρόνια πριν είχε διατυπώσει τους τρόπους για να μπορέσει κάποιος να ξεφύγει απο το σύστημα έστω και λίγο.

Οι κουβέντες για το ρόλο τού καλλιτέχνη πολλαπλασιάστηκαν και πολλές απο τις αναζητήσεις αυτές συνεχίστηκαν και τη δεκαετία τού 70,σαν σύμφυτες στο οικοδόμημα τής τέχνης

Αν και πολλοί μιλούσαν για το θάνατο τής ζωγραφικής εκείνη τη περίοδο,αυτή συνέχισε τη πορεία της.Μόνο που δεν κατείχε πιά-μαζί και η γλυπτική-κυρίαρχη θέση στο φάσμα τής τέχνης

(Mark Rothko,white over red)
.

Τρείς ήταν κύρια οι τάσεις στη ζωγραφική που εκδηλώθηκαν αυτή τη περίοδο.

Η πρώτη:η ενασχόληση με το πραγματικό υλικό τής τέχνης και με την ίδια τη γλώσσα τής ζωγραφικής,δηλαδή η ζωγραφική για τη ζωγραφική.Σ΄αυτή τη τάση ανήκουν κυρίως αμερικανοί ζωγράφοι μετά τον Πόλοκ που ενδιαφέρονται για αξίες τής κλίμακας και τού χρώματος,απο τον Μάρκ Ρόθκο,τον Μπάρνετ Νιούμαν ως τον Νόλαντ και τον Στέλα.

Η δεύτερη τάση "ε[εδίωκε να χρησιμοποιήσει το σύνολο τής παραστατικής εικονογραφίας σε μιά εξερεύνηση τής ζωγραφικής,κάτι πού φαινόταν να γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στη ζωή και τη τέχνη"

Η τάση αυτή-που προερχόταν επίσξς απο την Αμερική,ενσωμάτωνε γραφικά ή φωτογραφικά στοιχεία-υλικά,στη ζωγραφική (γνωστα παραδείγματα ο Τζονς και ο Γουόρχολ)

Τρίτη τάση,η ζωγραφική που προσπαθεί να ξεπεράσει το υλικό της και να δεί τη ζωγραφική σαν ιδέα.

Ευρωπαικό κίνημα κατά βάση (κλάιν και Μαντζόνι οι κύριοι εκφραστές της)

Οσο κι αν προχωρούν παράλληλα οι τάσεις αυτές,κάπου καταφέρνουν και κάποιες στιγμές συναντώνται..

(Mark Rothko,blue and grey,1962)
.

Αν ο Πόλοκ και η ζωγραφική του με τα χυμένα χρώματα κυριάρχησε στη δεκαετία τού 50,η δεκαετία τού 60 προσδιορίστηκε απο δύο κυρίως ζωγράφους με τολμηρή απλότητα.Τον Μαρκ Ρόθκο και τον Μπάρνετ Νιούμαν.Γι αυτούς η ζωγραφική ήταν "ένας φορέας πνευματικών ενδιαφερόντων και αξιών,και έκφραση πίστης" όπως και για τον Πόλοκ.

Ρομαντικοί ζωγράφοι που είχαν σα στόχο να βομβαρδίσουν τις αισθήσεις με έργα απόλυτης αμεσότητας.

"Οι πίνακες-έλεγε ο Ρόθκο-πρέπει να είναι σαν τα θαύματα"

Στη δεκαετία τού 60 ο Ρόθκο και ο Λούις θεωρήθηκαν "αρχιερείς της ζωγραφικής τού Χρωματικού Πεδίου,σαν δημιουργοί ενος έργου που συναγωνιζόταν αποτελεσματικά την αρχιτεκτονική με τη μεγαλόπρεπη ισορροπημένη σταθερότητά του".

Ειδικά ο Ρόθκο στους πίνακές του μοιάζει με όαση ηρεμίας με ραβδώσεις και ορθογώνια στον μουσαμά αιωρούνται σ΄έναν "χώρο που υποδηλώνεται.

(Barnett Newman, Be I)
.

Στους μεγάλους πίνακες τού Νιούμαν,όλο το πεδίο τής όρασης καλύπτεται απο ένα χρώμα με λεπτές περιθωριακές λωρίδες .Γι αυτόν η ζωγραφική ήταν "ταυτόχρονα μιά σταθεροποιητική διαδικασία και μιά διεκδίκηση ελευθερίας-μιά άρνηση δογματικών αρχών."

Για ένα διάστημα,ο Στέλα,ο Νιούμαν κι αργότερα ο Ζυλ Ολίτσκι επέκτειναν ακόμα πιό πολύ την παράδοση τού αφηρημένου εξπρεσιονισμού αναπτύσσοντας την ιδέα τής απόλυτα ειλικρινούς ζωγραφικής,απαλλαγμένης απο κάθε είδους ατμόσφαιρα ή υπονοούμενα.

Κι αυτό το ολιγόζωο ύφος αποτέλεσε την "μεταζωγραφική αφαίρεση" ή hard edge ζωγραφική κι αυτό κύρια΄λόγω τής λεπτότητας τής τεχνικής τού τελειώματος που έκανε να μη διακρίνονται τα ίχνη τού πινέλου πάνω στον πίνακα

(Jules Olitski)
.

"Η γενική διάθεση στη δεκαετία τού 60 ήταν προς την επέκταση.Καθώς οι τεχνοτροπίες και τα θέματα άλλαζαν όλο και πιό γρήγορα,καθώς πολλαπλασιάζονταν οι κύκλοι,οι ραβδώσεις ,τα σειρήτια και οι μουσαμάδες σε διάφορα σχήματα,το χρώμα απλωνόταν με σπρέυ,με "ρολλά" και με "κηλίδες", όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις,καθιερώθηκαν στους πίνακες".

Ο Ολίτσκι και ο Νιούμαν,στράφηκαν στη γλυπτική,αλλά και αρκετοί γλύπτες χρωμάτιζαν τα έργα τους..

Και μετά ήρθε ο Γουρχολ και μετά η Οπ Αρτ που ας ασχοληθεί άλλος..γιατί όποτε μιλάω γι αυτά,γίνομαι κατακόκκινη απο νεύρα και δεν έχω συναίσθηση τι λέω.. :-)

(Morris Louis.while)

P.Soulage:Post-Painterly Abstraction

H.Reed:History of Modern Painting