Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου 2010

"καθετί έχει μορφή, κάθε μορφή έχει σημασία"..


Παίρνοντας την εξουσία οι ναζί στα 1933, έκλεισαν τη σχολή μοντερνιστικού σχεδιασμού Μπάουχαους. Πρώτος διευθυντής που έφυγε ήταν ο Γρόπιους και τον ακολούθησε ο Λάζλο Μοχόλι-Νάγκι σαν υπεύθυνος του προπαρασκευαστικού μαθήματος (Vorkurs). Παραμένοντας στο Βερολίνο ο Μοχόλι-Νάγκι  συνέχισε να πειραματίζεται με νέα υλικά (φωτογραφία, μηχανές φωτός καθώς και διάφορες μορφές σχεδιασμού). Ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο, το θέατρο και την όπερα.
Με την εξάπλωση του ναζισμού ένα χρόνο αργότερα κατέληξε να εγκατασταθεί στο Λονδίνο και δυό χρόνια μετά μεταναστεύει στο Σικάγο για να διευθύνει το νεοιδρυθέν Μπάουχαους  που το έκαναν πραγματικότητα μιά ομάδα χορηγών τέχνης και επιχειρηματιών με το όνομα Ενωση Τεχνών και Επαγγελμάτων. Η κακή διαχείρηση των χρημάτων οδήγησε όμως στο κλείσιμο της σχολής μετά απο ένα χρόνο. Ο Μοχόλι-Νάγκι κατάφερε να την ξανανοίξει -σαν Σχολή Σχεδιασμού-  με το ίδιο σχεδόν προσωπικό (ανάμεσά τους , ο  γλύπτης Αρτσιπένκο και ο φιλόσοφος Τσαρλς Μόρις ). Η σχολή παραμένει μέχρι και σήμερα σαν τμήμα του Τεχνολογικού Ινστιτούτου στο Ιλινόις. (Παρόμοιες κινήσεις και ιδρύσεις σχολών σαν συνεχεια του Μπάουχαους, έγιναν και σε άλλα σημεία των ΗΠΑ)


 O άλλοτε σοσιαλιστής Μοχόλι-Νάγκι συνεργάζεται τώρα στο Σικάγο με βιομηχάνους και μάλλον σ΄αυτό οδηγήθηκε απο οικονομική ανάγκη- διαφορετικά δεν μπορεί κανείς να εξηγήσει ή να ερμηνεύσει αυτά τα  "παραπατήματα" και τον αποπροσανατολισμό της ιδέας του Μπαουχαους.
Ο Μοχόλι-Νάγκι  σε ολόκληρη τη δεκαετία του 1920 παίρνει μέρος σε έντονες συζητήσεις για τη φωτογραφία. "¨Οπως η προοπτική ζωγραφική  επηρέασε την Αναγέννηση, έτσι και η φωτογραφία επηρέασε τη σύγχρονη εποχή, και οι τέχνες πρέπει να επανεξεταστούν με αυτή τη νέα όραση. (...) Οι αναλφάβητοι του μέλλοντος θα αγνοούν εξ ίσου τη χρήση της φωτογραφικής μηχανής και της πένας".
Ο Μοχόλι-Νάγκι  μιλάει για 8 είδη "φωτογραφικής όρασης" που κάποια απο αυτά επηρέασαν τις επιστήμες:
1.αφηρημένη , 2.ακριβής, 3.γρήγορη, 4.αργή, 5.έντονη. 6.διειδυτική, 7.ταυτόχρονη και 8.παραμορφωμένη. Στο βιβλίο του περιέλαβε και μιά καταγραφή των δυνατοτήτων διαφορετικών υλικών και ένα σχεδιάγραμμα εξέλιξης της γλυπτικής (με έμφαση στη κινητική).Πέρα δηλαδή απο τα εικαστικά βασικά στοιχεία περιέλαβε ένα μοντέλο ιστορίας σχεδόν εγελιανό σε ότι αφορά τη πίστη του για την εξέλιξη της τεχνολογικής όρασης.Και όλα αυτά σε μιά χώρα που φαινόταν προσανατολισμένη  στη πραγματιστική εκπαίδευση και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών.



Έτσι άρχισε να χτίζεται η αμερικανική εκδοχή της ουτοπίας του Μπάουχαους..
"Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι  με την επανακατάκτηση των βιολογικών βάσεων της ανθρώπινης ζωής. Μόνον επιστρέφοντας σε αυτές μπορούμε να φτάσουμε τη μέγιστη χρησιμοποίηση της τεχνικής προόδου στους τομείς του φυσικού πολιτισμού, της διατροφής, της στέγασης, και της βιομηχανίας - μια διεξοδική αναδιοργάνωση ολόκληρου του προγράμματος της ζωής μας".

Με τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, το σχέδιο πήρε επείγοντα χαρακτήρα και ο Μοχόλι-Νάγκι πρότεινε ένα είδος Ηνωμένων Εθνών της κουλτούρας, του σχεδιασμού που "θα ενσωμάτωνε  όλες τις ειδικευμένες γνώσεις σε ένα ενοποιημένο σύστημα μέσω συνεργατικής δράσης".
Ως το θάνατό του (πρόωρα στα 51 του απο λευχαιμία) μοντερνιστής, δεν κατάλαβε πως η δική του ουτοπία μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ιδεολογικούς σκοπούς. "Με μοντερνιστικό τρόπο  η τέχνη του των τελευταίων χρόνων, ιδίως τα περιελισσόμενα γλυπτά του απο πλεξιγκλας και χρώμιο, είναι πιστά στη φιλοσοφία του για τα υλικά,αλλά αν τα δούμε με σκεπτικισμό, φαίνονται επίσης απο μια οπτική γωνία, σαν υπερβολικά τυπικά "πειραματικά" και απο μιά άλλη οπτική, σαν αποτέλεσμα εταιρικής έρευνας και ανάπτυξης - έρευνας αναζήτησης νέων ουσιών και ανάπτυξης νέων προϊόντων."