Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2007

τα μαγικά χρώματα της ψευδαίσθησης

(Oscar Kokoschka, double portrait of Trudl ,1931, oil on canvas)
.
Ο οραματικός και συμβολικός ανθρωπισμός του Κοκόσκα,έθρεψαν την ευαισθησία του και στα έργα του,αλλά και στον λόγο του.Γράφει:
"..Για να εξιστορήσει κανείς τις λογοτεχνικές εμπειρίες ενός ανθρώπου που γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στη Αυστρία,θα πρέπει να εκθέσει τις αρχές τού ηθικού και τού πολιτικού αγώνα που μόλις είχε αρχίσει..
Κληρονόμησα, ασύνειδα ακόμη, την ατμόσφαιρα τού μπαρόκ,έτσι όπως προσφέρθηκε στα θαμπωμένα μου μάτια.Αγάπησα τα έργα τού Μάουλπερτς,γιατί με γοήτευε η υπερ-κυβιστική άποψη τού χώρου και των όγκων στη τέχνη του.
Τα συναισθήματά του ξύπνησαν μέσα μου μιά κάποια συνείδηση κατανόησης των προβλημάτων τής ζωγραφικής.
Αφού συνειδητοποίησα πρώτα τη σχεδόν ασκήμια της πραγματικότητας σε σύγκριση με τα μαγικά χρώματα της ψευδαίσθησης που γεννιέται στην άκρατη φαντασια τού ζωγράφου,γρήγορα κατάλαβα και αγάπησα την ανυποταξία στους κλασικούς κανόνες τής αρμονίας.΄Ηταν γραφτό μου να αποδειχτώ ανίκανος,όσο κι εκείνος,να συγκινήσω τους σύγχρονούς μου που,παντού στην ευρώπη απέρριπταν το "όραμα" στη τέχνη."..
(Oscar Kokoschka, Couple-dAmants,oil on canvas)
.
αυτό που εννοεί ο Κοκόσκα στα λόγια που μόλις διάβασες,φαίνeται στα πρόσωπα των έργων του δείχνοντας έναν "αμείλικτο" αναλυτή τής ανθρώπινης προσωπικότητας.Ο πίνακάς του που ακολουθεί,συνόψισε μιά ολόκληρη εποχή.Είναι η προσωπογραφία του ίδιου και της γυναίκας που αγαπάει μέσα σε μιά βάρκα που δέρνεται στα κύματα.

"..η γυναίκα ακουμπάει ήρεμα στον ώμο τού άνδρα,ενώ αυτός άγρυπνος,έχει την έκφραση κάποιου που,αν και ξέρει τι συμβαίνει γύρω,είναι ανήμπορος να αντιδρ'ασει.Μοιάζει να σπρώχνονται κι οι δυό τους προς τον χαμό,όπως οι άγγελοι στους πίνακες μπαροκ μεταφέρονται μέσα απ΄τους ουρανούς απο κάποια ακατανίκητη δύναμη..Στον kόσμο της μοντέρνας ζωγραφικής,αυτή η απεικόνηση τού πάθους,συγκεκριμένη και συμβολική ταυτόχρονα,ήταν κάτι καινούριο.Δεν υπάρχει άλλος πίνακας που να προσπαθεί τόσο άμεσα ν΄αναπαραστήσει την ανθρώπινη μοίρα."(΄Εντιθ Χόφμαν)

Η φαντασία κι η πραγματικότητα είναι τόσο δεμένα σ΄αυτόν τον πίνακα που έγινε σε στιγμή μεγάλης αναταραχής στη προσωπική του ζωή,που τον έκαναν ικανό να ξορκίσει το χάος των δικών του συναισθημάτων και να τα μεταφέρει στο γενικό και πιό αφηρημένο επίπεδο.

(και μ΄όλα αυτά συμβολικά γκρι και γαλάζια με κηλίδες κόκκινο και κίτρινο..)
.
(Oscar kokoschka,Die Windsbraut (the tempest),1914, oil on canvas)
.
Ο Κοκόσκα έχε περιγράψει τη συνείδηση σα μιά "θάλασσα κυκλωμένη απο οράματα"(κι ότι επιπλέει σ΄αυτή τη θ'αλασσα ξεφεύγει απο τον έλεγχό μας όπως και το κατά πόσο η εικόνα που σχηματίζεται έχει υλικό ή άυλο χαρακτήρα).

Είναι η ψυχή που μιλάει και το μόνο που μπορεί να κάνει ο καλλιτέχνης είναι να καταθέτει τό όραμα που έχει μέσα του.

Η τέχνη-κατά τον Κοκόσκα-είναι απλά και μόνο η σχέση ανάμεσα σ΄αυτή την εσωτερική ανάγκη,σ΄αυτό το επιτακτικό όραμα και σε ορισμένες χειρονομίες,κινήσεις,χρωματικές συνθέσεις,που ενώνονται σε μιά δομή δυό ή τριών διαστάσεων.
Ο λόγος γίνεται σάρκα και κατοικεί ανάμεσά μας.

Η ομορφιά τού σχήματος και τού χρώματος δεν είναι αυτοσκοπός..

(..Μόνο που απο κεί και μετά αρχίζει να τα κάνει όλα πιό κοντινά ο Καντίσκυ,αλλά αυτά,..άλλη νύχτα..)
.

(Oscar Kokoschka, Αδης και Περσεφώνη,1950)
.
(Aν και ο Κοκόσκα θεωρήθηκε απο τους σύγχρονούς του οτι ήταν ο ζωγράφος που ώθησε πρισσότερο απο όποιον άλλο,την ένταση τού χρώματος ως τα αίσχατα όρια της,στη πραγματικότητα ήταν ο Χάιμ Σουτίν,στενός φίλος τού Μοντιλιάνι)
..
(Reed,history of modern art
Nolde,Abstract Expressionism)


8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα μικρή!Ο Κόκοσκα είναι απο τους εξπρεσσιονιστές που έχει αφήσει πίσω του και μεγάλο γραπτό έργο.Ο όρος που χρησιμοποιείς στη πηγηή σου:αφηρημένος εξπρεσσιονισμός είναι πιστεύω ο σωστός.Στο τονίζω γιατί παντού τον βλέπω απλά σαν εξπρεσσιονιστή.Μου αρέσει που δεν βάζεις βιογραφικά στοιχεία.
Γυρίζουμε Ελλάδα με τη Μάρθα την ερχόμενη εβδομάδα.Κανόνισε!Πολλούς χαιρετισμούς!

Ανώνυμος είπε...

το μόνο έργο του που έχω δει είναι μια αυτοπροσωπογραφία και είναι φοβερή!

ερμία είπε...

Tάκη,
όλα τα 'εσωτερικά αναγκαία', τραβάνε σαν μαγνήτης.και μετά "ο λόγος γίνεται σάρκα και κατοικεί ανάμεσά μας"..

(καλή επιστροφή,αλλά στο έγραψα ήδη,θα το προσέξατε,ξελάσπωσα λίγο)

ερμία είπε...

Ηλιογράφε,
έχει κάνει πολλά πορτραίτα-και δικά του.και άπειρα σκίτσα.αλλά κυρίως ο τρόπος που χρησιμοποιεί το χρώμα,μοναδικός.περιγράμματα και χρώματα σαν αυτόνομοι σχηματισμοι.απίστευτα εκφραστικά.

Ανώνυμος είπε...

Δεν τον γνώριζα η αδαής ούτε σαν όνομα. Μου έδωσες ευκαιρία να τον αναζητήσω. ΌΠως πάντα, θαυμάσιο το αφιέρωμά σου.

ερμία είπε...

Δώρα!
πολύ χαίρομαι που στον.. σύστησα!
αν βρείς χρόνο ψαξε για τη "γυναίκα στα γαλάζια"(1919)-σήμερα βρίσκεται στην πινακοθήκη της στουτγκάρδης.μοντέλο του μιά κούκλα που την είχε παραγγείλει στο τέλος τού πολέμου.ηθελε:"να πάω στα βουνά,να ξεχάσω την αηδιαστική πραγματικότητα και να δουλέψω.Καθώς δεν ανέχομαι κανέναν ζωντανό ανθρωπο-έγραφε στη γυναίκα που έφτιαχνε τη κούκλα-βάλτε όλη τη φαντασία σας,όλη την ευαισθησία σας,σ΄αυτη την άψυχη συντρόφισσα που ετοιμάζετε για μένα και να της εμφυσήσετε τέτοια ζωή ώστε στο τέλος,όταν θα έχετε τελειώσει το κορμί,να μην υπάρχει κανένα στοιχείο που να μην ακτινοβολεί συναίσθημα.ξεπεράστε το νεκρό υλικό."
ασχολήθηκε τόσο πολύ με αυτό το "νεκρό" υλικό που λέγεται πως έφτιαξε 160 περιπου προσχέδια.απο την απέχθειά του για την ανθρωπότητα εξ αιτίας τού πολέμου που βίωσε,αποφάσισε να δημιουργήσει μόνος του μια ιδανική μορφή απαλλαγμένη απο ανθρώπινα πάθη και ατέλειες..

:-)

Βασιλική Ν. είπε...

Ερμία μου, θέλω να σου γράψω κάτι αλλά σε e mail, αν είδα καλά εδώ δεν έχεις, δεν ξέρω αν μπεις εσύ στο δικό μου αν μπορείς να λάβεις απάντηση μετά. Μπες αν γίνεται σε παρακαλώ, δεν είναι επείγον, αλλά αν μπορείς καν' το.
Πολλά φιλιά και καλό βραδάκι!

ερμία είπε...

καλησπέρα Βασιλική μου,
υπάρχει e-mail στο προφίλ,αλλα σού έστειλα και στο δικό σου
άργησα να το δω το μήνυμά σου,φιλιά