η παρουσία μέσα στην απουσία

(Giorgio de Chirico, orfeo trovatore stanco,oil)

.

"Βαριόμαστε στην πόλη,δεν υπάρχει πιά βωμός τού ήλιου.Ανάμεσα στα πόδια τών γυναικών στα πεζοδρόμια,οι νταντα'ι'στές θάθελαν να βρούν ένα ανοιχτήρι και οι υπερρεαλιστές μιά κρυστάλλινη κούπα.Μα όλ΄αυτά χαθήκαν.Φθάσαμε στο έσχατο στάδιο τής μορφολογίας,ξέρουμε να διαβάζουμε στα πρόσωπα όλες τις υποσχέσεις.Η ποίηση τών αφισσών κράτησε 20 χρόνια.Βαριόμαστε στη πόλη,πρέπει να ξεθεωθείς για να βρείς κά[οια μυστήρια στις επιγραφές τών δρόμων,αυτό το έσχατο στάδιο τού χιούμορ και τής ποίησης:

Κρεατομηχανές

Φαρμακείο τών σπορ

Διάφανο μπετόν

Κύριε,είμαι απο άλλη χώρα.."

Ολες οι πόλεις είναι γεωλογικές.Μεγαλώνουμε σ΄ένα κλειστο περιβάλλον.¨ολα τα ορόσημά του μάς τραβούν αδιάκοπα στο παρελθόν.Μερικές κινούμενες γωνίες,κάποιες φευγαλέες προοπτικές μάς αφήνουν να διακρίνουμε κάποιες πρωτότυπες αντιλήψεις για το χώρο αλλά το όραμα ποτέ δεν ολοκληρώνεται.Πρέπει να το αναζητήσουμε στους μαγικούς τόπους τών λαικών μύθων και τών υπερρεαλιστικών γραφτών.Αυτές πο μισοσβησμένες εικόνες κρατούν μέσα τους μιά κάποια καταλυτική δύναμη,που είναι σχεδόν αδύνατο να τις χρησιμοποιήσεις σε μιά συμβολική πολεοδομία,αν δεν τους βάλεις ένα καινούριο νόημα.

Θέλουμε να εφεύρουμε καινούρια κινούμενα περιβάλλοντα..

(Giorgio de Chirico,Enigma de la Ilegada y la tarde,1912,oil)

.

Ο τεχνητός φωτισμός καταστρέφει τις σκιές και ο κλιματισμός τις εποχές-η νύχτα και το καλοκαίρι χάνουν τη γοητεία τους,η αυγή εξαφανίζεται.Ο άνθρωπος τών πόλεων θέλει να απομακρυνθεί απο τη κοσμική πραγματικότητα και γι αυτό δεν ονειρεύεται πιά.Ο λόγος είναι ολοφάνερος:

To όνειρο ξεκινάει απο την πραγματικότητα και πραγματώνεται σ΄αυτήν.

Το τελευταίο στάδιο της τεχνικής επιτρέπει την αδιάκοπη επαφή τού ατόμου με τη κοσμική πραγματικότητα καταργώντας τις δυσάρεστες επιπτώσεις της.Το γυάλινο ταβάνι μάς επιτρέπει να βλέπουμε τ΄αστέρια και τη βροχή.Το σπίτι κινείται σαν ηλιοτρόπιο.Οι κινούμενοι τοίχοι του αφήνουν τη βλάστηση να εισβάλλει στη ζωή.

Η αρχιτεκτονική είναι ο πιό απλός τρόπος να αρθρώσουμε το χώρο με το χρόνο,να ρυθμίσουμε τη πραγματικότητα,να πλάσουμε όνειρα,να πετύχουμε όχι μόνο πλαστικές αρθρώσεις και ρυθμούς που εκφράζουν μιά προσκαιρη ομορφιά,αλλά και μιά διαμορφωτική ρύθμιση που εγγράφεται στην αιώνια καμπύλη τών ανθρώπινων επιθυμιών.

Να γιατί η αυριανή αρχιτεκτονική θα είναι το μέσον τροποποίησης τών σημερινών αντιλήψεων για τον χρόνο και το χώρο,ένα μέσο γνώσης και δράσης.

(Giorgio de Chirico,Piazza d' Italia,oil)
.
Ο πολιτισμός πάσχει απο εκχυδα΄ι΄σμό.΄Εχουμε υπνωτιστεί απο την παραγωγή και τις ανέσεις-σκουπιδοφάγους,ασανσέρ,πλύντήρια.Αυτή η κατάσταση γεννήθηκε απο την πάλη ενάντια στην αθλιότητα αλλά άφησε πίσω της τον αρχικό της στόχο-την απεέυθέρωση τού ανθρώπου απο τις υλικές του φροντίδες-κι έγινε σήμερα μιά καταπιεστική εικόνα.Ανάμεσα στον έρωτα και τον αυτόματο σκουπιδοφάγο,διάλεξαν το δεύτερο.

Ενας απο τους πιό αξιοσημείωτους προδρόμους της αρχιτεκτονικής είναι ο ντε Κίρικο που με τα έργα του έθιξε τα προβλήματα τής απουσίας και τής παρουσίας μέσα στο χρόνο και το χώρο.Ξέρουμε οτι ένα αντικείμενο που δεν το έχουμε αντιληφθεί συνειδητά,όταν πρωτοεπισκεφθούμε ένα χώρο,στις επόμενες επισκέψεις προκαλεί με την απουσία του μιά ακαθόριστη εντύπωση: ξαναγυρνώντας πίσω στο χρόνο,η απουσία τού αντικειμένου γίνεται αισθητή παρουσία.' Η καλύτερα,αν και η ποιότητα τής εντύπωσης μένει γενικά ακαθόριστη,ωστόσο ποικίλλει ανάλογα με τη φύση αυτού τού αντικειμένου και τη σημασία που τού δίνει ο επισκέπτης (και μπορεί να κυμαίνεται απο την ήρεμη χαρά ως τον τρόμο, δεν ενδιαφέρει ιδιαίτερα)

(Giorgio de Chirico,Melancholy,oil)
.

Στη ζωγραφική του Ντε Κίρικο ,ένας κενός χώρος δημιουργεί ένα πλήρη χρόνο.Είναι εύκολο να φανταστούμε τι μέλλον επιφυλάσσουμε σε τέτοιους αρχιτέκτονες και ποιά θα είναι η επίδρασή τους στον κόσμο.Σήμερα μόνο περιφρόνηση μπορούμε να δείξουμε σ΄αυτόν τον αιώνα,που εξορίζει τέτοιες μακέττες στα υποτιθέμενα μουσεία.

Αυτή η καινούρια θεώρηση τού χρόνου και τού χώρου θα είναι η θεωρητική βάση τών μελλοντικών κατασκευών.Ο μόνος τρόπος για να την πετύχουμε είναι να δοκιμάσουμε τις συμπεριφορές μέσα απο πόλεις κατασκευασμένες γι αυτόν ειδικά τον σκοπό,πόλεις στις οποίες θα έχουν μεθοδικά συγκεντρωθεί όχι μόνο τα κτίρια που χρειάζονται για ένα μίνιμουμ άνεσης και ασφάλειας,αλλά και κτίρια με δύναμη επιρροής,μέγαρα συμβολικά,ναοί τών παλιών,τών σημερινών και τών μελλοντικών επιθυμιών,δυνάμεων και γεγονότων.

Κατά κάποιο τρόπο ο καθένας θα κατοικεί στον δικό του "καθεδρικό ναό",θα υπάρχουν χώροι που θα μάς κάνουν να ονειρευόμαστε καλύτερα απ΄όλα τα ναρκωτικά,σπίτια όπου δεν θα μπορείς παρά να ερωτεύεσαι,μέρη που θα θέλγουν ακαταμάχητα τούς ταξιδιώτες..

(Giorgio de Chirico,The Evil Genious of a King,1914-15)

Οι συνοικίες αυτής τής πόλης θα μπορούσαν ν΄ανταποκρίνονται σε διάφορα ταξινομημένα συναισθήματα,τυχαία στη καθημερινή ζωή : παράξενη συνοικία- ευτυχισμένη συνοικία(όπου θα βρίσκονται τα σπίτια)- ευγενής και τραγική συνοικία (για τα φρόνιμα παιδια) - ιστορική συνοικία - χρήσιμη συνοικία - απαίσια συνοικία κλπ κλπ..
Κι ένα αστρολάριο όπου θα βρίσκονται όλα τα είδη φυτών ανάλογα με τη σχέση τους με τον αστρικό ρυθμό.έτσι οι κάτοικοι θα συνειδητοποιούν το σύμπαν.Η απαίσια συνοικία για παράδειγμα,θ αντικαταστήσει με τον καλύτερο τρόπο εκείνες τις τρύπες,τα στόμια τής κόλασης,που τόσοι λαοί στο παρελθόν είχαν στις πόλεις τους,για να συμβολίζουν τις σκορεινές και ολέθριες δυνάμεις τής ζωής.Η απαίσια συνοικία δεν θα έχει ανάγκη απο πραγματικούς κινδύνους,όπως παγίδες,απομονωτήρια,ορυχεία.Θα είναι λαβθρινθώδης,διακοσμημένη με τρομακτικά στοιχεία ( αγάλματα ΄τερατώδη,συρήνες που θα σγυρίζουν χωρίς ρυθμό,μηχανικά οχήματα,τα αυτο-κίνητα) και ενώ τη νύχτα θα υποφωτίζεται,τη μέρα χάρη στο φαινόμενο τής αντανάκλασης,ο φωτεισμός της θα΄ναι βίαιος. Στο κέντρο "η πλατεία τής εξουθενωτικής κίνησης". Ο κορεσμός τής αγοράς απο ένα προιόν προκαλεί τη πτώση τού προιόντος αυτού : το παιδί και ο ενήλικος,εξερευνώντας την απαίσια συνοικία θα μαθαίνουν να μη φοβούνται τις αγχώδεις εκδηλώσεις τής ζωής,αλλά να διασκεδάζουν μαζύ τους..



(Giorgio de Chirico,L' Amore,oil)
.
Η κυριότερη δραστηριότητα τών κατοίκων θα είναι η διαρκής περιπλάνηση.Η αλλαγή τόπου απο ώρα σε ώρα και η απόλυτη αλλαγή τω τοπίων.. Αργότερα ενώ οι κινήσεις θα σβήνουν,αυτή η περιπλάνηση θα εγκαταλείπει εν μέρει τον χώρο τού βιώματος περνώντας στην αναπαράστασή του..
Η αντίρρηση για οικονομικούς λόγους είναι απολύτως αβάσιμη.Ξέρουμε οτι όσο ένας τόπος αφιερώνεται στην ελευθερία τού παιχνιδιού, τόσο περισσότερο επηρεάζει τη συμπεριφορά και τόσο μεγαλύτερη είναι η γοητεία που ασκεί.Δες το Μονακό, το Ρίνο,το Λας Βέγκας.Αλλά η πόλη που φανταζόμαστε δεν θα φιλοξενεί απλά χρηματικά παιχνίδια.Αυτή η πρώτη πειραματική πόλη θα ζεί απο έναν ελεύθερο και ελεγχόμενο τουρισμό.Από μόνες τους θα συγκεντρωθούν εκεί οι μελλοντικές πρωτοποριακές δραστηριότητες και δημιουργίες.Σε λίγα χρόνια θα έχει γίνει η πνευματική πρωτεύουσα τού κόσμου κι αυτό θα τής το αναγνωρίζουν παντού..
Οκτώβριος 1953

Ο Ντε Κίρικο μέσα απο το περιβάλλον των έργων του

ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ
ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ
INTERNATIONALE SITUATIONNISTE
ΤΟ ΞΕΠΕΡΑΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ-εκδόσεις ύψιλον