Diego Rivera
Το κίνημα της μεξικάνικης τοιχογραφίας ήταν επιδοτούμενη πράξη του κράτους αλλά η ιδεολογική του καθοδήγηση προερχόταν απο τη πρωτοπορία της δεκαετίας του '20 και του '30.Στόχευε να αναδημιουργήσει τη μεξικάνικη ταυτότητα κοιτάζοντας στη πριν απο την αποικιοκρατία ύπαρξη του Μεξικού. Ο Ριβέρα, ο Σικέιρος, ο Ορόζκο είχαν συμβάλλει σημαντικά. Το κίνημα αυτό εμφαν΄΄ιστηκε στο τέλος της αγροτικής επανάστασης των δεκαετιων 1910 και 1920 που χωρικοί, διανοούμενοι και καλλιτέχνες ενώθηκαν εναντια στον δικτάτορα Ντιαζ και των ξένων υποστηρικτών του. Κι όταν μετά τον εμφύλιο , το 1920,πρόεδρος έγινε ο Ομπρεγόν, νασου απο κοντά η ελπίδα και η αισιοδοξία για το αύριο.Είχαν κι ένα υπουργό παιδείας- τον Βασκονσέλος- που πίστευε πως η δημόσια τέχνη μπορούσε να εκπαιδεύσει τον λαό αλλά και να τον κάνει υποστηρικτή του. Μαζί με την μετεπαναστατική κυβέρνηση και τους καλλιτέχνες, πίστευε πως ο λαός μπορούσε να χειραφετηθεί, να αναπρυχθεί και να αποκτήσει νέα ταυτότητα. Βασίστηκαν πάνω στη λαϊκή κληρονομιά τους για να ξεπεράσουν τον διχασμό που ειχε φέρει το αποικιακό παρελθόν.
Ο Βασκονσέλος δεν προκαθόρισε κάποιο στιλ ή θέμα αλλά οι περισσότεροι καλλιτέχνες υιοθέτησαν έναν "εθνικιστικό κοινωνικό ρεαλισμό" που σαν πηγή του είχε στοιχεία της προ-ισπανικής τέχνης και απεικόνιζε τον λαό με τους ήρωές του, χωρίς να ξεχνάει ή να αποκόβεται απο τις ινδιάνικες καταβολές τους.
Hose Clemente Orozco
Ομως,τίποτα δεν μπορούσε να τους εμποδίσει να ακολουθήσουν παράλληλα τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό αφού η νέα γενιά καλλιτεχνών ήθελε να δημιουργήσει μιά νέα εθνική τέχνη που θα ήταν ταυτόχρονα και ανεξάρτητη και εθνικά δεσμευμένη, και λαϊκή και πρωτοποριακή.
ΟΙ μεξικάνικες επιρροές δέχθηκαν τη προσθήκη στοιχείων της ιταλικής αναγέννησης, του κυβισμού, του φουτουρισμού, του εξπρεσιονισμού του μεταϊμπρεσιονισμού, του σουρεαλισμού αλλά και των θεωριών του Μαρξ και του Λένιν.
Ο Ριβέρα για παράδειγμα, τα χρόνια της επανάστασης ήταν στο Παρίσι κυρίως, μέσα στις εξελίξεις της πρωτοπορίας.Εκεί συναντήθηκαν με τον Σικέιρος.
Ο Βασκονσέλος, στα 1920, πρότεινε στον Ριβέρα να πάει στη Ρώμη και να μελετήσει τη τέχνη της αναγέννησης,ελπίζοντας πως έτσι θα γεννιόταν μιά τέχνη που να ταιριάζει στο Μεξικό. Ο Ριβέρα φυσικά πηγε και για ενάμιση χρόνο μελετούσε τα έργα των Ουτσέλο, Τζιότο Μαντένια, Μιχαήλ Αγγελου κλπ. Τα έργα της ιταλικής αναγέννησης είχαν επικές διαστάσεις,ήταν ως επι το πλείστον θρησκευτική τέχνη και η δύναμή της είχε την ικανότητα να επιδρά στις μάζες..
David Alvaro Siquerios
Ο Βοσκονσέλος άρχισε το πρόγραμμα της τοιχογραφίας στα 1921.κι ο Ριβέρα επιστρέφει στο Μεξικό. Τον ίδιο χρόνο ο Σικέιρος δημοσιεύει το Μανιφέστο των καλλιτεχνών της Αμερικής όπου διακηρύττει τη "δημιουργία μιάς μνημειώδους και ιστορικής τέχνης, μιάς ανθρώπινης και δημόσιας τέχνης" σύμφωνης με το παράδειγμα των μεγάλων δασκάλων και τους πολιτισμούς της προ-ισπανικης Αμερικής.
Στα 1922, ο Ριβέρα αρχίζει τη πρώτη του τοιχογραφία στο αμφιθέατρο Μπολιβαρ στη πόλη του Μεξικού και γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Την ίδια χρονιά,τον σεπτέμβρη γυρίζει και Σεκέιρος και γίνεται κι αυτός μέλος του κόμματος. Με την υποστήριξη του Ορόσκο,αυτός και ο Ριβέρα συμβάλλουν στο να ιδρυθεί η Ενωση Τεχνιτών, Ζωγράφων και Γλυπτών και στα τέλη του 1923 ο Ορόζκο και ο Σικέιρος αποδέχθηκαν τη πρόταση για τοιχογραφίες στην Εθνική Προπαρασκευαστική Σχολή όπου ήταν και το αμφιθέατρο Μπολιβάρ.
ο Σικέιρος διατυπώνει καινούριο μανιφέστο που σκιαγραφούσε την επαναστατική ιδεολογία αυτού του καινούριου κινήματος της τοιχογραφίας, υπογεγραμμένο πλέον απο την πλειονότητα των τοιχογράφων. Βρισόμαστε πια στο 1924. Κάπου μέσα σ΄αυτό αναφερόταν:
..."αποκηρύσσουμε τη λεγόμενη ζωγραφική του καβαλέτου<...>επειδή είναι αριστοκρατική, και εξυμνούμε τη μνημειακή τέχνη σ' όλες της τις μορφές επειδή είναι δημόσια ιδιοκτησία<...>η τέχνη δεν πρέπει πλέον να είναι η έκφραση ατομικής ικανοποίησης 'οπως είναι σήμερα, αλλά να στοχεύει να γίνει μιά μαχητική εκπαιδευτική τέχνη για όλους."...
Οι συνθέσεις του Ριβέρα χαρακτηρίζονται απο τον συνωστισμό μορφών και γεγονότων που αφορούσαν παραδοσιακά αλλά και μοντέρνα θέματα αποσοπώντας να καλλιεργήσει το αίσθημα της υπερηφάνιας για την ιστορική κληρονιμιά αλλά και να ετοιμάσει το έδαφος για ένα καλύτερο μέλλον μέσω του σοσιαλισμού. Εργαζόταν με διακοσμητικό στιλ και απλουστευμένες μορφές για να διηγηθεί τα θεματά του. Το πιό φιλόδοξο έργο του είναι η Ιστορία του Μεξικού (πρώτη φωτογραφία) που το ξεκίνησε το 1929 αλλά έμεινε ημιτελές με το θάνατό του, Είναι ένα δίπτυχο.Το πρώτο μέρος ήταν "Απο τον προ-ισπανικό πολιτισμό στη κατάκτηση" και το δεύτερο "Απο την κατάκτηση στο μέλλον" όπου αφηγούνταν τη ιστορία του Μεξικού απο τη πτώση του Τεοτιουακάν απο το 900μ.χ. μέχρι τον Κ.Μαρξ να οδηγεί προς το μέλλον.
Ο Σικέιρος πειραματίστηκε σε πολλές τεχνικές και υλικά με αποτέλεσμα ταραχώδεις και δυναμικές τοιχογραφίες. Εχουν έντονα σουρεαλιστικά στοιχεία με πολλαπλές προοπτικές, παραμορφώσεις σε ένα μείγμα ρεαλισμού και φαντασίας με έντονα χρώματα για να εκφράσει τη δύναμη της παγκόσμιας πάλης των εργατών.
Ενώ ο Ορόζκο επέλεξε να "απεικονήσει την ανθρώπινη δυστυχία των καταπιεσμένων με εναν σπαρακτικό συχνά εξπρεσιονιστικό σοσιαλιστικό ρεαλισμό".
(Το Β' ΜΕΡΟΣ θα αφορά τις τοιχογραφίες στις ΗΠΑ)
